رابرت مالی، نماینده ویژه دولت ایالات متحده آمریکا در امور ایران، در گفتگویی که روز دوشنبه، ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲، با اتاق فکر کارنگی داشت به برخی پرسش‌ها در مورد آخرین رویکرد دولت آمریکا در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پاسخ داد. او در بخشی از این گفتگو به‌صراحت اعلام کرد اگر روند دیپلماتیک در مذاکرات احیای توافق برجام شکست بخورد، یکی از گزینه‌های دولت آمریکا استفاده از زور نظامی علیه حکومت ایران خواهد بود.

مالی نکته مورد نظرش را با این عبارت تشریح کرد:«همانطور که رئیس جمهوری نیز گفت، اگر تمام راه‌حل‌ها با شکست مواجه شود، او گزینه نظامی را، به‌عنوان آخرین چاره و آخرین تلاش به‌منظور جلوگیری از دستیابی [حکومت] ایران به سلاح هسته‌ای، به‌وضوح روی میز نگه خواهد داشت.»

با این‌حال رابرت مالی بار دیگر بر تمایل دولت جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، بر استفاده از ابزارهای دیپلماتیک تاکید کرد و گفت دولت فعلی ایالات متحده آمریکا همچنان مُصر است تا در مذاکرات غیر مستقیم با جمهوری اسلامی ایران مشارکت داشته باشد.

رابرت مالی در حالی از لزوم گفتگو و مذاکره با نظام جمهوری اسلامی دفاع می‌کند که مردم معترض در داخل ایران و همچنین غالب مخالف‌های حکومت ایران در خارج از کشور معتقدند ادامه دادن مذاکرات مربوط به احیای برجام هم به ضرر مردم ایران است و هم جهان آزاد را با مخاطراتی جدی مواجه می‌کند.

این گروه بر این باورند که توافق میان جمهوری اسلامی و کشورهای غربی باعث می‌شود تا حکومت ایران به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کند و به این ترتیب اراده خود در امر سرکوب خواسته‌های دموکراتیک و مدنی مردم معترض را به جامعه ایران تحمیل کند؛ خاصه که در روزهای گذشته تمامی ارکان دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی، از جمله وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به‌وضوح بر سرکوب «قاطعانه» اعتراضات مردمی تاکید داشته‌اند.

از سوی دیگر، برخی گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که نظام جمهوری اسلامی ایران دارد موارد متعددی از مفاد توافق برجام را نقض می‌کند.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود، که در ۶ سپتامبر سال جاری تهیه شد، هشدار داد جمهوری اسلامی با نصب سانتریفیوژهایی پیشرفته در تاسیسات هسته‌ای نطنز و فردو، در پی آن است تا سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد و از برنامه‌ریزی قبلی خود در این زمینه نیز فراتر برود.

خبرگزاری رویترز، که نسخه‌ای از این گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز رویت کرده است، روز دهم اکتبر ۲۰۲۲ در این مورد نوشت سانتریفیوژهای مدنظر آژانس، که از نسل IR-6 هستند، در امر غنی‌سازی اورانیوم، بسیار کارآمدتر از سانتریفیوژهای IR-1، که بر اساس توافق برجام تنها نسلی از سانتریفیوژها به‌حساب می‌آید که جمهوری اسلامی اجازه استفاده از آنها را دارد، عمل می‌کنند.

رویترز در گزارش روز دهم اکتبر خود همچنین تاکید کرد جمهوری اسلامی سانتریفیوژهای IR-6 را در تاسیسات هسته‌ای نطنز و فردو راه‌اندازی کرده است؛ تاسیساتی که بر اساس اطلاعات موجود طراحی آنها به‌صورتی است تا در برابر بمباران هوایی مقاوم باشند.

از این‌رو رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز جمعه، ۲۸ اکتبر ۲۰۲۲، در یکی دیگر از نشست‌های موسسه کارنگی گفت فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی به مشکلی مهم و قابل توجه بدل شده است. او همچنین در این سخنان تاکید کرد مقام‌های جمهوری اسلامی او را تحت فشار گذاشته‌اند تا آژانس تحقیقات لازم در ارتباط با منشا اورانیوم کشف شده در برخی سایت‌های اتمی متعلق به تهران را متوقف کند.

گروسی در بخشی از سخنان روز جمعه‌ خود چنین گفت: «هرگز اقدامات مربوط به راستی‌آزمایی را تحت تاثیر بهانه‌ها یا دلایل سیاسی انجام نخواهم داد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاری را انجام می‌دهد که باید. من این موضوع را در اینجا به‌صورت علنی مطرح می‌کنم و بارها نیز به همتایان ایرانی‌ام، که می‌خواهند نگاهم به جای دیگری معطوف باشد، همین را گفته‌ام.»

در عین‌حال دولت اوکراین و سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی کشورهای غربی، از جمله پنتاگون، ادعا می‌کنند جمهوری اسلامی ایران برخی پهپادهای خود و همچنین موشک‌های کوتاه‌برد زمین‌به‌زمین‌اش را در اختیار روسیه قرار داده است تا از آنها در جنگ اوکراین استفاده شود؛ ادعایی که اگرچه اوکراین و متحدان غربی‌اش اسنادی در اثبات آن ارائه داده‌اند اما مقام‌های جمهوری اسلامی و دولت روسیه آن را انکار می‌کنند.

در هر صورت آنچه اوکراین و متحدان غربی‌اش می‌گویند به معنای نقض مفاد مندرج در توافق برجام است، چون بر اساس این توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تا اکتبر سال ۲۰۲۳ اجازه مبادرت به صادرات و واردات تسلیحاتی نظامی را ندارد.

نماینده ویژه دولت ایالات متحده آمریکا در امور ایران، در چنین شرایطی از ادامه مذاکرات حمایت می‌کند و می‌گوید دولت جو بایدن در پی یافتن راهی به‌منظور دستیابی به توافق با جمهوری اسلامی ایران است، هر چند که تاکید دارد اگر حکومت ایران راهی به غیر از دیپلماسی را برگزیند ایالات متحده آمریکا نیز دیگر «وقت خود را بر تمرکز روی این رویکرد» هدر نخواهد داد.